Upadłość konsumencka

Upadłość konsumencka czyli jak sprawnie i szybko wyjść z nawarstwiającego się zadłużenia

Upadłość konsumencka jest najlepszym sposobem, aby wyjść ze spirali narastających długów i umożliwić w ten sposób powrót do funkcjonowania bez tego rodzaju obciążeń. Aby jednak do tego doszło, konieczne jest spełnienie przesłanek wskazanych w obowiązujących przepisach prawa oraz przeprowadzenie odpowiedniego postępowania sądowego.

Co to jest upadłość konsumencka?

Upadłość konsumencka oznacza taki stan osoby fizycznej, będącej dłużnikiem, który powstaje na skutek wszczęcia i przeprowadzenia w stosunku do niego specjalnej procedury sądowej, zwanej postępowaniem upadłościowym.
Polega ono przede wszystkim na wspólnym dochodzeniu roszczeń wobec dłużnika przez wszystkich jego wierzycieli i ze wszystkich składników jego majątku jednocześnie. Postępowanie upadłościowe jest prowadzone po to, aby doszło w jak najwyższym stopniu do zaspokojenia wierzycieli zobowiązanego i całkowitej spłaty jego długów. Powinno ono także umożliwiać umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym.
Kwestie związane z upadłością konsumencką reguluje ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 1520).

Kto może ogłosić upadłość konsumencką?

Co do zasady, upadłość konsumencką może ogłosić osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej.
Przepisy prawa jednak znacząco rozszerzają krąg osób, które mogą skorzystać z tego trybu.
Zgodnie z nimi, upadłość konsumencką mogą także ogłosić byli:

przedsiębiorcy,
wspólnicy lub akcjonariusze spółek handlowych, komandytariusze w spółkach komandytowych oraz komandytowo-akcyjnych. Dotyczy to także byłych wspólników osobowych spółek handlowych, którzy ponosili odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem,
osoby, które prowadzą gospodarstwo rolne, jeśli nie prowadzą innego typu działalności gospodarczej.

Pamiętać trzeba, że w przypadku przedsiębiorców konieczne jest wykreślenie przez nich swojej działalności z odpowiedniego rejestru, a więc Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Musisz wiedzieć, że tego warunku nie spełnia jedynie zawieszenie prowadzonej działalności, ani też faktyczne zaprzestanie jej wykonywania.
Podkreślenia wymaga fakt, że upadłość konsumencka może zostać ogłoszona jedynie w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny, czyli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Rozumieć przez to należy stan, w którym opóźnienie w spłacaniu długów przekracza trzy miesiące.

Jak wygląda postępowanie w przedmiocie upadłości konsumenckiej?

Postępowanie o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest ściśle sformalizowane i toczy się według procedury wskazanej w ustawie Prawo upadłościowe. Dzieli się przy tym na wyraźne etapy, z których każdy ma swoją specyfikę.
Obejmują one:

złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości,
wydanie postanowienia o ogłoszeniu upadłości i wyznaczenie syndyka,
ustalenie listy wierzytelności, planu spłaty oraz sprzedaż majątku dłużnika

Złożenie wniosku

Warunkiem wszczęcia postępowania upadłościowego, jest złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Uprawniony jest do tego zarówno dłużnik, jak i wierzyciel. Wniosek o ogłoszenie upadłości składa się do Sądu upadłościowego. Sprawy z zakresu upadłości konsumenckiej rozpoznaje Sąd Rejonowy Wydział Gospodarczy ds. Upadłościowych i Naprawczych właściwy dla miejsca zamieszkania dłużnika.
Jeśli chodzi o samo złożenie wniosku to można tego dokonać drogą elektroniczną na urzędowym formularzu za pośrednictwem Krajowego Rejestru Zadłużonych działającego w ramach Portalu Rejestru Sądowych. Dostęp do portalu można uzyskać pod adresem: https://prs.ms.gov.pl/krz. Należy pamiętać, że od grudnia 2021 roku dopuszczalne jest dokonanie tej czynności tylko i wyłącznie w taki właśnie sposób. Tym samym niemożliwe jest ominięcie drogi elektronicznej.
Warto również pamiętać, że wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej podlega opłacie w kwocie 30 zł. Można wnieść online za pośrednictwem portalu Krajowego Rejestru Zadłużonych lub wykonać przelew bankowy, a następnie dołączyć do wniosku elektroniczne potwierdzenie przelewu lub skan przelewu tradycyjnego.

Do wniosku trzeba załączyć odpowiednią dokumentację, którą podzielić można na trzy grupy:

dokumenty dotyczące posiadanych przez dłużnika zobowiązań, wskazujących na ich wysokość oraz aktualnego wierzyciela,
dokumenty związane z uzasadnieniem wniosku o upadłość konsumencką, potwierdzające wystąpienie okoliczności, na skutek których doszło do wystąpienia u dłużnika stanu niewypłacalności,
dokumenty związane z aktualną sytuacją finansową dłużnika.

Po złożeniu przedmiotowego wniosku, Sąd weryfikuje czy jest on poprawny pod względem formalnym oraz czy dłużnik spełnił kryteria ogłoszenia upadłości, a w szczególności czy jest niewypłacalny.

Wydanie postanowienia o ogłoszeniu upadłości i wyznaczenie syndyka

Uwzględniając wniosek o ogłoszenie upadłości, Sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym poza wskazaniem danych związanych z osobą upadłego:

wzywa wierzycieli upadłego do zgłoszenia wierzytelności syndykowi za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe, w terminie trzydziestu dni od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Rejestrze,
wzywa osoby, którym przysługują prawa oraz prawa i roszczenia osobiste ciążące na nieruchomości należącej do upadłego, jeżeli nie zostały ujawnione przez wpis w księdze wieczystej, do ich zgłaszania syndykowi za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe w terminie trzydziestu dni od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Rejestrze pod rygorem utraty prawa powoływania się na nie w postępowaniu upadłościowym,
określa, czy postępowanie upadłościowe będzie prowadzone w trybie właściwym dla upadłości konsumenckiej, czy też w trybie zwykłym,
wyznacza syndyka.

Dniem wykonalności tego postanowienia jest data jego wydania. Zaznaczyć trzeba, że od tej właśnie chwili ma miejsce upadłość konsumencka.
Ogłoszeniu upadłości konsumenckiej towarzyszy umorzenie wszelkich toczących się przeciwko upadłemu postępowań egzekucyjnych, o czym syndyk zawiadamia prowadzących je komorników.

Ustalenie listy wierzytelności, planu spłaty oraz sprzedaż majątku dłużnika

Po ogłoszeniu postanowienia o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej następuje kolejny etap postępowania upadłościowego. Polega on na ustaleniu przez syndyka składników i wartości masy upadłości, a więc majątku i dochodów upadłego oraz sporządzeniu listy wierzytelności.

Lista wierzytelności

Na wstępie syndyk zawiadamia wierzycieli wskazanych we wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej o ogłoszeniu upadłości danego konsumenta oraz zakreśleniu terminu na zgłaszanie przysługujących im wierzytelności. Zgłoszenie wierzytelności przez danego wierzyciela stanowi podstawę, do jej ujęcia w planie podziału środków, jakie zostały uzyskane w efekcie likwidacji mienia będącego własnością upadłego oraz opracowania planu spłaty wierzycieli.

Spis inwentarza

W ciągu 30 dni od ogłoszenia upadłości syndyk jest zobowiązany do sporządzenia spisu inwentarza i oszacowania wartości masy upadłości oraz sporządzenia planu likwidacyjnego. Syndyk dokonuje weryfikacji prawdziwości informacji wskazanych przez dłużnika we wniosku o ogłoszenie upadłości. W ten sposób ustala wartość majątku upadłego, w tym jego poszczególnych składników – ruchomości i nieruchomości. Stanowią one, z dniem ogłoszenia upadłości, tzw. masę upadłości. Wykaz majątku posiadanego przez dłużnika ujmowany jest w ramach spisu inwentarza.

Plan likwidacyjny

Następnie celu syndyk sporządza plan likwidacyjny. Obejmuje on proponowany przez syndyka sposób sprzedaży składników majątku upadłego, tryb oraz termin planowanej sprzedaży. Po zakończeniu w/w czynności, syndyk przeprowadza proces sprzedaży majątku, jaki należy do upadłego w celu zasilenia funduszy masy upadłościowej. Dopuszczalne jest dokonanie tego z wolnej ręki lub też w drodze zorganizowanego w tym celu przetargu.

Podział funduszy masy upadłości

Uzyskane w ten sposób środki przeznaczane są w pierwszej kolejności na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego, bieżących zobowiązań masy upadłości oraz należności alimentacyjnych. Podział kwoty następuje w ramach planu podziału funduszy masy upadłości, który syndyk przedkłada sędziemu celem zatwierdzenia. Przedmiotowy plan wskazuje stopień zaspokojenia każdego z wierzycieli uczestniczących w postępowaniu upadłościowym w zależności od przedmiotu zabezpieczającego jego wierzytelność, jej wysokości oraz ujęcia w określonej kategorii zaspokojenia.

Plan spłaty wierzycieli

W przypadku, gdy majątek upadłego nie jest w stanie zasilić masy upadłości odpowiednimi środkami, syndyk przygotowuje projekt planu spłaty wierzycieli. Bierze się w nim pod uwagę m.in. wydatki oraz możliwości zarobkowe upadłego. Taki projekt ustala przewidywane wpływy do funduszy masy upadłości oraz planowany okres płatności rat dokonywanych przez upadłego na rzecz wierzycieli.
Ustalenie planu spłaty ma ten skutek, iż upadły zobowiązany jest do uiszczenia ciążących na nim zobowiązań w tej części, która pozostała nieuregulowana po podziale funduszy masy upadłości. Spłaty te muszą być tak ukształtowane, aby umożliwić w niezbędnym zakresie utrzymanie upadłego oraz jego rodziny, przy czym okres takiego zobowiązania nie może przekroczyć 84 miesięcy.
Jeśli wskutek szczególnej sytuacji osobistej, na przykład choroby, dłużnik nie jest w stanie dokonać jakichkolwiek spłat na rzecz wierzycieli, wówczas Sąd dokonuje umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia Planu Spłaty Wierzycieli.

Zakończenie postępowania upadłościowego

Wydanie postanowienia w przedmiocie ustalenia planu spłaty wierzycieli lub postanowienia o umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli oznacza formalne zakończenie postępowania upadłościowego. Nie oznacza to jednak końca powinności ciążących na upadłym. Musi on bowiem do regulować ciążące na nim zobowiązania, do chwili pełnego wykonania ustalonego planu spłaty, pozostając pod tym względem pod ścisłym nadzorem.

Warto jednak wziąć pod uwagę fakt, że wyjście z zadłużenia dzięki upadłości konsumenckiej jest skomplikowanym procesem. Warto więc rozważyć pomoc radcy prawnego, który znacznie go usprawni. Moja Kancelaria zajmuje się tego rodzaju sprawami na co dzień, w związku z czym oferuje szerokopojętą pomoc w zakresie upadłości konsumenckiej.